Kleuter | Zelfstandigheid: ervaringen opdoen
Ervaringen opdoen
In de kleutertijd wordt de leefwereld van kinderen steeds groter. Kleuters proberen steeds meer dingen zelf te doen. Dat lukt niet altijd, en dat is logisch. Door te proberen ontwikkelen kinderen zelfvertrouwen. Ze leren zo om iets moeilijks toch aan te pakken en om door te zetten. En ze leren dat het ook wel eens mis kan gaan.
Nieuwe ervaringen opdoen, ook ervaringen met dingen die je kind nog niet helemaal zelf kan, draagt bij aan zelfstandigheid. Als ouder kun je je kind daar in het begin bij helpen. Bijvoorbeeld door taken voor te doen, uit te leggen, en in kleine stukjes op te delen als het niet in één keer lukt. Vervolgens kun je je kind meer eigen leerervaringen laten opdoen. Kinderen geven zelf aan wanneer ze daar behoefte aan hebben.
‘Nee mama, ik wil het zelf doen!’, zei mijn dochter tijdens het tandenpoetsen. Ik zei dat ik het goed vond als ze er zelf mee begint. Aan het einde van het tandenpoetsen help ik haar nog even. Zo weet ik zeker dat ze goed poetst.
Wat kan je kind al zelf? En wat nog niet?
Door je kind ruimte te geven voor zelfstandigheid, geef je je kind vertrouwen. Hierdoor krijgt het ook meer zelfvertrouwen. Dat je kind iets nog niet helemaal kan, is niet erg. Dat hoort erbij als je iets wil leren.
Aankleden
Wil je kind zich zelf aankleden? Laat je kind dat dan doen. Help alleen als het echt nodig is. Een kleuter kan zich vaak al behoorlijk goed aankleden. Maar misschien komt er een keer een knoop in het verkeerde knoopsgat. Zeg dan bijvoorbeeld: ‘Hee, zie je dat er geen gaatje meer is voor de laatste knoop? Zullen we je jas samen losmaken en opnieuw dichtmaken, of wil je dat zelf doen?’
Vanaf groep 2 kunnen kleuters veters leren strikken. Maar de meeste kinderen leren het pas later. In de loop van de basisschooltijd wordt je kind steeds handiger.
Vanmorgen wilde mijn zoon zelf zijn schoenen aan doen, maar hij haalde links en rechts door elkaar. ‘Bananenvoeten’ waren het gevolg! Mijn zoon vond het wel heel fijn dat hij het zelf had gedaan en glunderde van trots.
Helpen met boodschappen
Als je kind het leuk vindt om in de winkel zelf de boodschappen te pakken, laat je kind dat dan doen. Dan merk je vanzelf of het goed gaat, en waar je nog bij moet helpen.
Fietsen
Vanaf ongeveer 6 jaar kunnen de meeste kinderen al op een gewone kinderfiets fietsen. Dit betekent ook dat ze op de openbare weg mogen fietsen. Wil je kind zelf op de fiets naar school? Fiets dan mee en let goed op hoe je kind zich in het verkeer gedraagt. De meeste kinderen kunnen het verkeer pas echt overzien en goed op onverwachte situaties reageren vanaf een jaar of 11.
Geef je kind de kans om voor zichzelf te zorgen wanneer het die behoefte heeft. Bijvoorbeeld bij het inpakken van de schooltas. Help de eerste paar keer en laat je kind het daarna zo veel mogelijk zelf doen. Hoe ouder je kind wordt, hoe meer verantwoordelijkheid het kan dragen. Kijk wat je kind aan kan en bespreek dat samen. Hetzelfde geldt voor klusjes in huis. Het uitgangspunt blijft natuurlijk dat jij verantwoordelijk bent voor de zorg. Je kind hoeft nog niet voor anderen te zorgen.
Kleine stapjes, voordoen en complimenten
Je kind kan niet alles in één keer leren. Om te helpen, kun je de taak in kleine stapjes verdelen. Vraag bijvoorbeeld aan je kind: ‘Wat doe je bij het tandenpoetsen als eerste?’. Vul je kind zo nodig aan. Door het voor te doen, leert je kind hoe het moet. Geef complimenten als je kind iets probeert of als iets lukt: ‘Wat knap dat je het zelf probeert!’ of ‘Wat goed dat je je jas helemaal zelf dicht kunt doen!’.
Bezorgdheid en loslaten
Doordat je kind steeds zelfstandiger wordt, kun je je zorgen maken of er geen ongelukken gebeuren. Dat is niet voor niets. Als je bezorgd bent, ben je alert. En dat is nodig om je kind te beschermen en veiligheid te bieden.
Opvoeden is stukje bij beetje loslaten. Als ouder bepaal je wanneer en in hoeverre jij je kind loslaat. Hierbij is het belangrijk dat je naar je eigen gevoel luistert, naar je kind kijkt en probeert in te schatten waarom je kind zelfstandig wil zijn. Past het bij de ontwikkeling van je kind of wordt het beïnvloed door vriendjes?
Door een balans te vinden tussen beschermen, begeleiden en loslaten, draag je bij aan de zelfstandigheid van je kind. Sommige dingen doe jij voor je kind, andere dingen doen jullie juist samen. Weer andere dingen laat je je kind helemaal zelf doen. Het is normaal als je het soms moeilijk vindt om de balans te vinden. Vraag andere ouders hoe zij het aanpakken. Door ervaringen en tips uit te wisselen kun je elkaar ondersteunen.